Klokken maken

Als klein kind had ik al een fascinatie met (analoge) klokken. Hoe kon zo’n klein, goedkoop stukje mechaniek altijd de juiste tijd aangeven? Vaak genoeg knutselde ik klokken van papier of Lego, maar de juiste tijd aangeven deden ze maar twee keer per etmaal. Hoe gaaf had ik het gevonden om zelf mijn eigen, werkende klok te bouwen!?


Deze opdracht heb ik een aantal keer met groepen kinderen uitgevoerd: op scouting en in de klas. Ondanks de flinke voorbereiding die dit vergt, is het een van de tofste lessen die ik gegeven heb! De kosten bij een klas van 30 kinderen zullen uitkomen op ca. €3 per kind.
De opdracht en voorbereiding kunnen versimpeld worden door in plaats van houten gefiguurzaagde wijzerplaten dik karton te gebruiken.

Benodigdheden:
– Uurwerkjes met wijzers (1 per kind)
– Batterijen (meestal AA, afhankelijk van het type uurwerkje)
– Triplex, zo dun mogelijk (ca. 20 x 20 cm per kind)
– Figuurzaagjes (idealiter 1 per kind)
– Contactlijm
– Boor met diameter van 5 mm
– Schilderijhaakjes

Uurwerkjes
Het uurwerkje van een klok is het kleine, zwarte blokje waar de batterij in gaat en dat de wijzers van de klok bedient. De eigenlijke klok, dus. Deze worden met massa’s zeer goedkoop geproduceerd in landen als China. Ze zo goedkoop mogelijk zien te bemachtigen is hier de uitdaging!
Mijn ervaring is dat de goedkoopste manier niet het aanschaffen van losse uurwerkjes is, maar complete klokken waar je de uurwerkjes uit loswrikt. IKEA verkoopt de STOMMA wandklok voor €1,79.

De transparante plastic voorzijde wrik je los met een platte schroevendraaier. Lukt dit je zonder schade, dan zijn ze vast nog te gebruiken voor een later knutselproject. Helaas barsten ze meestal.
Nu het frontje eraf ligt, kun je de wijzers los trekken: deze zitten geklemd op het asje van het uurwerk. Trek voorzichtig de drie wijzers los en bewaar ze.
Aan de achterzijde van de STOMMA klok is het uurwerk met twee plastic klemmetjes vastgezet. Deze buig je opzij (de platte schroevendraaier komt hier weer van pas) en het uurwerkje komt los.

Je zit na afloop met een flinke berg plastic klokonderdelen die je niet meer gaat gebruiken, wat ergens natuurlijk wel zonde is. Losse uurwerkjes zullen voor hetzelfde geld wel te vinden zijn via Chinese webshops, als je de tijd hebt er een aantal weken op te wachten. Of dit milieuvriendelijker is dan de IKEA-optie laat ik helemaal aan jou over.

Triplex
Voor de wijzerplaten, die de kinderen zelf gaan maken, heb je dun triplex nodig. Dit is in de bouwmarkten wel te vinden en kost ongeveer 5 euro per vierkante meter.
Let even goed op! De dikte van het hout is belangrijk. Meet langs de zijkant de ruimte op die tussen het uurwerkje en de wijzers beschikbaar is. Gebruik je triplex dat te dik is, dan zullen de wijzers niet passen.
Een ander voordeel van dun triplex: het figuurzagen gaat makkelijker en sneller.

Uitvoering
De kinderen kiezen zelf in welke vorm zij hun wijzerplaat zagen. Uiteraard kan deze opdracht worden verweven met rekenlessen door ze zelf de 12 cijfers van de klok te laten aanbrengen. Ik heb de kinderen echter zelf laten kiezen of zij cijfers wilden toevoegen.

Wanneer de wijzerplaat af is, boor je een gaatje in het midden dat breed genoeg is voor de as van het uurwerkje. Het uurwerk wordt met goede lijm op de wijzerplaat geplakt: ik gebruikte hier HEMA contactlijm voor. Wanneer dit droog is, kunnen de wijzers terug worden geduwd. Een schilderijhaakje op de achterzijde zorgt dat de klok kan worden opgehangen.

Heb je aanvullingen of suggesties? Vertel het me! 🙂