Verzorging van een axolotl

Zo ingewikkeld als de naam ‘axolotl’, zo eenvoudig is het verzorgen ervan.
Ik durf te stellen dat het houden van een goudvis meer werk is dan een axolotl!
Door mijn werk als meester komen nogal wat kinderen thuis met de vraag of ze een axolotl mogen. Op deze pagina leg ik uit wat je te wachten staat!

Woord vooraf
Een axolotl is een levend wezen en helaas worden huisdieren te vaak in een impuls aangeschaft, vaak voor kinderen, die er na een jaartje op uit zijn gekeken. Axolotls zijn makkelijk te houden, hebben weinig behoefte aan aandacht en hoeven niet elke dag gevoerd te worden waardoor ze niet zo afhankelijk zijn van kinderlijke discipline. Wel kunnen ze vrij oud worden: zo’n 10 tot 20 jaar.
Aan de andere kant haalt een goed verzorgde goudvis ook zulke leeftijden, ware het niet dat te kleine bakjes of, erger nog, kommetjes de visjes vroegtijdig de das omdoen.

Hoe kom ik aan een axolotl?
Er is best wat aanbod van axolotls, maar soms is het even zoeken. In Haarlem is de dierenwinkel in de Jacobijnestraat een goed adres. Popo’s ouders komen er vandaan! Ze verkopen axolotls in diverse leeftijdsfasen. Een kleine larve kopen en die grootbrengen is natuurlijk enorm tof, maar kan uitlopen op een teleurstelling. Bij Popo is het natuurlijk wel gelukt en hoe ik dat gedaan heb is te lezen op de pagina ‘Popo de axolotl’.

Een makkelijkere manier is het aanschaffen van een volwassen exemplaar. Meerdere axolotls bij elkaar houden gaat ook, mits zij even groot zijn. Axolotls eten namelijk alles dat kleiner is dan zijzelf*. Ook moet je rekening houden met de kans dat een van je mannetjes een vrouwtje blijkt te zijn, of andersom, en een gezinnetje stichten in je aquarium.
Amfibieën zijn niet per se sociale dieren, en er zijn geen aanwijzingen dat axolotls ongelukkig worden van het gebrek aan soortgenoten. Een juiste leefomgeving is hierin veel meer van belang: lees snel verder!

* deze eigenschap lost een ongewenst nestje vrij snel weer op. Of je dat een ethisch verantwoorde oplossing vindt laat ik helemaal aan jou over.

Aquarium
Een axolotl is een watersalamander die op het droge niet lang overleeft: je zult dus een aquarium nodig hebben. Anders dan vissen vinden axolotls het grondoppervlak belangrijker dan de waterdiepte, een centimeter of 20 is diep zat. Qua watervolume is 40 liter per axolotl wel echt het minimum, meer mag natuurlijk altijd!
Een aquarium heeft een filterpomp nodig dat het water zuivert. Vaak is de kracht waarmee het water eruit stroomt te regelen en te richten. Axolotls houden helemaal niet van stroming in het water. Zet dit dus zo laag mogelijk en richt de straal indien mogelijk richting de wand van het aquarium.

Aan het opzetten van een aquarium zitten wel wat haken en ogen. Hoewel axolotls taaie beestjes zijn, kun je ze niet zomaar in een bak zetten dat je diezelfde dag gevuld hebt met kraanwater. Er moet een zekere balans van bacteriën in het water ontstaan door het aquarium enige weken te laten draaien met wat plantjes. Om zeker te weten of het water geschikt is voor een levend diertje, test je de waterkwaliteit met bijvoorbeeld teststripjes, verkrijgbaar in de dierenwinkel. Over het indraaien van aquaria is online een hoop te vinden. Geloof me: ik ben niet de persoon van wie je wilt leren hoe dit allemaal werkt! Daarom heb ik ook een axolotl, en geen fragiele tropische visjes die al doodgaan als je ‘boe’ roept.

Naast de stroming is de watertemperatuur een belangrijke factor. Axolotls houden van water van een zo constant mogelijke kamertemperatuur. Een verwarmingselement is dus absoluut onnodig! De warmte in onze steeds heter wordende zomers is van meer zorg. Gezegd wordt dat een axolotl het niet zal overleven als het water warmer wordt dan 25 graden.
In de hete zomer van 2018, toen het 40 graden werd, heb ik de temperatuur van Popo’s water met moeite onder de 30 graden gehouden met behulp van een tafelventilator en een kleinere ventilator bovenop het wateroppervlak. Popo leeft nog, maar leuk was anders. Helaas zijn koelingsinstallaties een stuk prijziger dan verwarmingselementen. Kortom: kies voor je aquarium de koelste plek in huis!

Axolotls hebben geen behoefte aan extra licht, maar plantjes gaan snel dood zonder aquariumverlichting. Wil je levende plantjes (waterpest gaat als een tierelier!), zorg dan voor een verstopplek waarin de axolotl indien gewenst zich in het donker terug kan trekken. Kunstplantjes werken ook prima, mits deze goed vast worden gezet zodat de axolotl ze niet in kan slikken.

Voor de bodembedekking van het aquarium zijn meerdere opties. Wil je plantjes de gelegenheid geven een beetje te kunnen wortelen, ga dan voor zand. Zand helpt ook om de uitwerpselen van de axolotl te absorberen en zo de waterkwaliteit wat stabieler te houden. Een kale bodem gaat echter ook prima! Leg in geen geval grind of kiezeltjes op de bodem. Zoals ik eerder schreef zijn axolotls gulzige dieren. Als het kleiner is dan z’n kop zullen ze een poging wagen het op te eten. Grind of kiezels zullen de spijsvertering van de axolotl verstoppen.

Voedsel
Salamanders als de axolotl zijn vleeseters. Levende diertjes zijn de gezondste voeding. Om deze reden zijn axolotls niet samen te houden met visjes of andere waterdiertjes die je graag in leven houdt!
De axolotl heeft niet dagelijks eten nodig, en kan als het moet ook een halve week wel zonder (handig voor vakanties). Het eten kan aangeboden worden vanuit de hand, of met een voedertang. Van het toehappen maken ze graag een hele show!
Axolotls zijn gulzig en niet goed in doseren. Bied het voer dus gedoseerd aan! Hieronder noem ik een aantal voedingsopties, maar net als wij mensen maak je axolotls het gelukkigst met een afwisseling van wat je tot je beschikking hebt.

– levende regenwormen. Deze kun je uit de tuin trekken, al loop je dan een klein risico op ziektes of schimmels die in je aquarium terechtkomen. Dierenwinkels verkopen soms regenwormen om mee te vissen. Omdat de axolotl met een regenwormendieet zo’n beetje alle benodigde voedingsstoffen binnen krijgt is dit mijn favoriete axolotlvoer.

– muggenlarven of watervlooien. Deze zijn vanwege hun formaat vooral geschikt voor jonge axolotls.

– ongezouten/ongekruide rauwe vis, zoals een stukje witvis of garnaaltjes. Zelfs rauwe stukjes rundvlees zonder bot zijn prima om te geven. Ik gebruik dit soort dingen vaak als ‘snackje’: van alleen stukjes witvis zal de axolotl uiteindelijk wel gebrek aan bepaalde voedingsstoffen krijgen.

– bevroren blokjes gevarieerd voer, te koop in de dierenwinkel. Dit zijn kleine dobbelsteentjes van bevroren muggenlarven, watervlooien en ander nat gespuis. Nadeel: de blokjes vallen bij het ontdooien uiteen en laten daardoor troep achter op de bodem van het aquarium.

– kleine visjes, zoals guppies. Hierbij moet opgemerkt worden dat guppies het grappig kunnen vinden om aan de kieuwen van de axolotl te knabbelen; guppies die na een paar dagen nog niet zijn opgeslurpt moeten dus echt weer worden weggehaald. Ook vind ik het zelf netjes om, bij het kopen van guppies voor dit toch wel enigszins treurige lot, te vragen aan de dierenwinkelhouder of zij bezwaar hebben tegen het als voer gebruiken van hun met zorg grootgebrachte handelswaar. Sommige dierenwinkels verkopen guppies speciaal bedoeld als voer voor andere dieren.
Een andere opmerking: de schubben van visjes kunnen uiteindelijk ophopingen veroorzaken in de axolotl. Wees dus spaarzaam hiermee!

– denk niet te slecht over me: ik heb dit niet zelf bedacht en me er nog nooit aan gewaagd, maar… dierenwinkels schijnen dode babymuisjes te verkopen als voer voor bijvoorbeeld slangen. Diverse axolotl-websites vermelden dit als geschikt voer voor axolotls.

Gezondheid
Ik zeg het nog maar eens: axolotls zijn taaie dieren en overleven de meest bizarre verwondingen. Meer hierover staat te lezen op de pagina ‘Popo de axolotl’.
Wanneer de axolotl stress ondervindt door bijvoorbeeld verkeerde huisvesting, is dit te zien aan één of meer van de volgende kenmerken:
– de kieuwen staan flink naar voren gekruld;
– het puntje van de staart is gekruld;
– de huid vertoont verkleuringen of schilferige plekjes.

Als vuistregel geldt dat het lijf van de axolotl op het breedste punt zo breed moet zijn als de kop. Een dunnere axolotl zonder bovenstaande stresskenmerken zit vast ook goed in z’n vel, maar echt veel dunner dan dat is een teken van ondervoeding.

Tot slot
Deze pagina beschrijft met name wat voor mij, in de zorg voor Popo, goed werkt. Pak er vooral meerdere websites over het verzorgen van axolotls bij om een goed beeld te krijgen van wat het houden van een axolotl inhoudt. Als ik echt verkeerde info heb gegeven, dan hoor ik dat heel graag! Ook ik leer nog graag bij.